Meerenberg Arrest ⚖️📜 (ECLI:NL:HR:1879:BG9447)

📅: 13 januari 1879
🧑‍⚖️: Hoge Raad
📚: Staatsrecht, wetgevende bevoegdheden
⚖️: “De Koning mag alleen krachtens een wet algemene verbindende voorschriften maken.”

Inleiding

In het Meerenberg arrest stond de vraag centraal of de Koning zonder wettelijke grondslag algemene verbindende voorschriften kon maken. Dit arrest richt zich op de machtenscheiding tussen de uitvoerende macht en de wetgevende macht binnen het Nederlandse staatsbestel.

Feiten van de zaak

Het conflict ontstond vanwege twee koninklijke besluiten waarin regels werden gesteld voor bepaalde gezondheidsmaatregelen. Deze besluiten waren vastgesteld zonder wettelijke basis, wat leidde tot controverse over de rechtmatigheid ervan. De betrokken partij, de Staatssecretaris van Koloniën, verdedigde de besluiten met het argument dat de Koning dergelijke bevoegdheden had.

Rechtsvraag

De rechtsvraag was of de Koning zonder specifieke wettelijke grondslag algemene verbindende voorschriften mocht uitvaardigen. De kwestie was verankerd in de vraag naar de interpretatie van de Grondwet met betrekking tot de wetgevende bevoegdheid.

Rechtsregel / Criteria

De kernboodschap van het Meerenberg arrest is dat de Koning geen algemene verbindende voorschriften mag uitvaardigen zonder dat daaraan een specifieke wettelijke bevoegdheid ten grondslag ligt. Dit arrest vestigde de eis dat wetgeving met algemene werking moet steunen op een wetsbasis.

Uitspraak van de rechter

De Hoge Raad oordeelde dat de Koning niet bevoegd was om deze algemene verbindende voorschriften zelfstandig vast te stellen. De besluiten waren daarom ongeldig zonder de noodzakelijke wettelijke basis.

Belangrijk voor tentamens

Voor tentamens is het cruciaal te onthouden dat het Meerenberg arrest een grens stelt aan de wetgevende bevoegdheden van de uitvoerende macht, benadrukkend dat wettelijke basis essentieel is voor regelgeving met algemene verbindende werking.

Samenvatting

Als je dit arrest onthoudt, onthoud dan vooral dat de Koning geen algemene verbindende voorschriften mag vaststellen zonder wettelijke grondslag.

Dall-e prompt

“Illustratie van een Nederlandse rechtbank in de 19e eeuw waar een rechter een koninklijk besluit afwijst vanwege het gebrek aan wettelijke basis, met juridische boeken en een koningskroon in de achtergrond.”

Succes met je tentamen! Makkelijk en snel arresten studeren? Probeer LexCards – jouw tutor voor arresten.